Cephanelik (Arsenal)

Akos von Szalay ve Erich Boehringer, 1937’de Pergamon’daki Helenistik Dönem’e ait cephanelikler üzerine ayrıntılı çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar, yukarı şehrin zirvesinin hemen altında bulunan ve “Kraliçe’nin Bahçesi” (Garten der Königin) ya da “Kraliyet Kalesi” (Königsburg) olarak bilinen bir alanda yapılmıştır. Bu alan içerisinde tespit edilen uzun, dar ve dikdörtgen planlı beş cephanelik, birbirine paralel olarak sıralanmış ve kale duvarlarıyla çevrelenmiştir. Pergamon’un savunma altyapısında önemli bir rol oynayan bu cephanelikler, silah, mühimmat ve diğer malzemelerin depolandığı askerî amaçlı yapılar olarak bilinmektedir.

Cephaneliklerin tarihlendirilmesi; yapıların kale duvarlarıyla olan ilişkisine, çevrede bulunan çanak çömlek parçalarına, kiremitler ve diğer arkeolojik buluntuların incelenmesine ve Pergamon tarihinin genel bir değerlendirilmesine dayandırılmıştır. I ve II numaralı cephaneliklerin yakınlığı ve doğusundaki kale duvarının Philetairos döneminde inşa edilmiş olması, bu iki yapının aynı döneme ait olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, I ve II numaralı cephanelikler MÖ 283-261 yılları arasına tarihlendirilmektedir. III, IV ve V numaralı cephaneliklerin ise daha sonra inşa edildiği düşünülmektedir. Kesin tarihleri bilinmemekle birlikte, burada kraliyet damgalı çatı kiremitlerinin bulunması, bu üç yapının Pergamon Krallığı’nın Helenistik Dönemi’ne ait olduğunu göstermektedir.

Cephaneliklerin işlevleri üzerine yapılan değerlendirmelere göre, daha geniş olan yapının, bitişiğindeki kışlalarda konuşlanmış garnizon için tahıl depolamak amacıyla kullanıldığı, diğer yapıların ise çeşitli gıda maddelerini ve küçük askerî ekipmanları saklamak için kullanıldığı düşünülmektedir.

Bölgede yapılan arkeolojik kazı çalışmaları ve bu kazılardan elde edilen bulgular, cephaneliklerin işlevleri ve tarihî önemleri hakkında değerli bilgiler sağlayarak Pergamon’un zengin tarihine yeni bir boyut kazandırmaktadır. Zira bu bilgiler, Pergamon Krallığı’nın askerî mimarisini ve savunma stratejilerini anlamak açısından önemlidir.